Zippo - Không chỉ là bật lửa

Năm 1933, khi George G. Blaisdell lần đầu tiên phát minh ra chiếc bật lửa Zippo thì kể từ đó, hàng triệu chiếc Zippo đã được xuất xưởng. Những chiếc bật lửa có dáng vẻ đơn giản, được mạ crome sáng bóng trở nên nổi tiếng trên khắp thế giới. Và, nó trở nên nổi tiếng từ năm 1965, khi lính Mỹ tham chiến tại Việt Nam.

Tại đây nó không còn là chiếc bật lửa đơn thuần mà trở thành thứ vũ khí tàn phá, giết chóc và là vị cứu tinh của lính Mỹ. Một bình xăng nhỏ giắt trên mũ cối, cộng với ngọn lửa Zippo, đi đến đâu lính Mỹ cũng thiêu rụi, đốt cháy mọi thứ, gây ra những tội ác ghê rợn. Zippo nổi tiếng đến mức người Mỹ đã lấy nó để đặt tên cho một chiến dịch càn quét hủy diệt đầu tiên tại Việt Nam. Trận càn đó mang tên “Chiến dịch càn quét Zippo” đánh vào làng Cẩm Nê, xã Hòa Tiến, H. Hòa Vang, Đà Nẵng.

Mặc dù chẳng có sự kháng cự nào, nhưng chỉ trong phút chốc, lính Mỹ đã dùng ngọn lửa Zippo thiêu rụi tất cả, làng Cẩm Nê vì thế mà bị chìm trong biển lửa. Hay trong cuộc thảm sát Sơn Mỹ (Quảng Ngãi), khi tiến vào làng, quân Mỹ phát hiện một phụ nữ trẻ mới vừa sinh con được vài ngày, chúng kéo chị và đứa con nhỏ ra sân lấy rơm chất quanh, rồi lạnh lùng dùng Zippo châm lửa đốt hai mẹ con... Và còn nhiều, rất nhiều những tội ác khác có sự góp mặt của chiếc bật lửa Zippo nhỏ bé, vì thế mà nó trở thành nỗi ám ảnh, sợ hãi của người dân lúc bấy giờ và cho cả lính Mỹ sau này.

Trong chiến tranh Việt Nam, mỗi người lính Mỹ đều có một chiếc Zippo, họ xem nó là biểu tượng cho sự rắn rỏi, tin cậy, vì vậy Zippo trở thành vật bất ly thân, họ khắc những hình tượng mình yêu thích hoặc dòng chữ nói lên suy nghĩ của họ về cuộc chiến. Và những dòng chữ như thế trên Zippo trở thành vật chứng biết nói về tâm trạng của lính Mỹ trong chiến tranh Việt Nam. “Dù tôi đi giữa thung lũng phủ đầy bóng dáng của chết chóc, tôi không run sợ ác quỷ bởi lẽ tôi là con quỷ ghê tởm nhất của thung lũng này”, “Xin đừng nói với tôi về Việt Nam bởi vì tôi đã từng đến đó”, hay “Chúng tôi, những tâm hồn không tự hiến nguyện, do những kẻ thiếu học dẫn dắt, đang làm những việc không cần thiết cho những kẻ vô ơn”, “Chúa ơi, cuộc chiến này đến bao giờ?”...

Những câu nói này chúng ta có thể dễ dàng bắt gặp trên Zippo của người lính Mỹ, nó cho thấy tâm trạng chán chường của họ khi phải tham gia vào cuộc chiến phi nghĩa ở Việt Nam. Cho đến bây giờ, nhiều người lính Mỹ khi quay trở lại Việt Nam bắt gặp những chiếc Zippo được bày bán trên vỉa hè thì cảm giác bàng hoàng lại tràn ngập trong tâm trí của họ. Cái âm thanh “ti...ing” đặc trưng khi đóng mở nắp Zippo đã từng làm họ kiêu hãnh bao nhiêu thì nay như một tiếng kêu đau đớn từ quá khứ vọng về.

Theo thống kê, có tới gần 100 kiểu đánh lửa Zippo khác nhau, những người điêu luyện có thể đánh lửa bằng cả 10 đầu ngón tay. Rút Zippo ra khỏi túi là đã có lửa. “Để làm được những động tác đó, phải tập luyện nhiều mới có thể đạt được. Khi làm được rồi thì thấy thích thú lắm, nhất là khi nghe tiếng kêu không lẫn đi đâu được của bật lửa Zippo” – H. hào hứng khi nói về niềm đam mê của mình. Còn đối với những người sưu tầm, thì Zippo không được xem là đồ đánh lửa mà nó là vật cưng, chỉ để trưng bày và chiêm ngưỡng.